สมาธิ-ฐานสู่สุขภาพจิตและปัญญาหยั่งรู้ (หนทางสู่ความสงบร่มเย็นในชีวิต-จากบท..สัมมาสมาธิในหนังสือพุทธธรรม)

สมาธิ-ฐานสู่สุขภาพจิตและปัญญาหยั่งรู้

(หนทางสู่ความสงบร่มเย็นในชีวิต-จากบท..สัมมาสมาธิในหนังสือพุทธธรรม)

ขนาด : 14.5x21CM

จำนวน : 120 หน้า

วัสดุ : กระดาษปอนด์ (ปกอ่อน)

..........................................................................................................................

สารบัญ

คำแถลงสำนักพิมพ์

คำอนุโมทนา

สมาธิ : ฐานสู่สุขภาพจิตและปัญญาหยั่งรู้

ก. ความหมาย

ข. ระดับของสมาธิ

ค. สิ่งที่ไม่ใช่สมาธิ หรือศัตรูของสมาธิ

ง. ลักษณะของจิตที่เป็นสมาธิ

จ. ความมุ่งหมาย และประโยชน์ของสมาธิ

ฉ. วิธีเจริญสมาธิ

๑) การเจริญสมาธิตามวิธีธรรมชาติ

๒) การเจริญสมาธิตามหลักอิทธิบาท หรือฝึกสมาธิด้วยงาน

๓) การเจริญสมาธิอย่างสามัญ หรือฝึกสมาธิโดยใช้สตินำ

๔) การเจริญสมาธิอย่างเป็นแบบแผน

ปลิโพธ

กัลยาณมิตรธรรม ๗

กรรมฐาน ๔๐

จริยา และจริต ๖

นิมิต ๓ และภาวนา ๓

ช. ตัวอย่างวิธีเจริญสมาธิ : อานาปานสติ-สาระสำคัญ

๑) เตรียมการ

๒) ขั้นปฏิบัติ คือ ลงมือกำหนดลมหายใจ

ญ. ผลสำเร็จ และขอบเขตความสำคัญของสมาธิ

ฎ. องค์ประกอบต่างๆ ที่ค้ำจุน เกื้อหนุน และเสริมประโยชน์ของสมาธิ

๑) ฐาน ปทัฎฐาน และที่หมายของสมาธิ

๒) องค์ประกอบร่วมของสมาธิ : องค์ฌาณ

๓) เครื่องวัดความพร้อม : อินทรีย์

๔) สนามปฎิบัติการทางปัญญา : โพชฌงค์

๕) ความพร้อมเพียงขององค์มรรค : ธรรมสามัคคี

     ปฎิปทา ๔

     สรุปธรรม

บันทึกพิเศษท้ายบท

   บันทึกที่ ๑ การเจริญสติปัฏฐาน

   คือ การอยู่อย่างไม่มีความทุกข์ที่จะต้องดับ

เชิงอรรถ

......................................................................................

   สมาธิ-ฐานสู่สุขภาพจิตและปัญญาหยั่งรู้

สัมมาสมาธิ เป็นองค์มรรคข้อสุดท้าย และเป็นข้อที่มีเนื้อหาสำหรับศึกษามาก เพราะเป็นเรื่อง

ของการฝึกอบรมจิตในขั้นลึกซึ้ง เป็นเรื่องละเอียดประณีต ทั้งในแง่ที่เป็นเรื่องของจิตอัน

เป็นของละเอียด และในแง่การปฎิบัติที่มีรายละเอียดกว้างขวางซับซ้อน เป็นจุดบรรจบ

หรือ เป็นสนามรวมของการปฏิบัติ

   ก. ความหมาย

   สมาธิ แปลกันว่าคงามตั้งมั่นของจิต หรือ ภาวะที่จิตแน่วแน่ต่อสิ่งที่กำหนด คำจำกัดความ

ของสมาธิที่พบเสมอ คือ จิตตัสเสกัคคตา หรือเรียกสั้นๆว่า เอกัคคตา ซึ่งแปลว่า ภาวะของ

จิตที่มีอารมณ์เป็นหนึ่ง คือ การที่จิตกำหนดแน่วแน่อยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ไม่ฟุ้งซ่าน หรือส่ายไป

   คัมภีร์รุ่นอรรถกถา ระบุความหมายจำกัดลงไปอีกว่า สมาธิ คือ ภาวะมีอารมณ์หนึ่งเดียวของ

กุศลจิต และไขความออกไปว่า หมายถึง การดำรงจิต และเจตสิกไว้ในอารมณ์หนึ่งเดียว อย่าง

เรียบสม่ำเสมอ และด้วยดี

   ข. ระดับของสมาธิ แยกได้เป็น ๓ ระดับ คือ...

๑) ขณิกสมาธิ สมาธิชั่วขณะ เป็นสมาธิขั้นต้น ซึ่งคนทั่วไปอาจใช้ประโยชน์ในการปฎิบัติหน้าที่

การงานในชีวิตประจำวันให้ได้ผลดี และจะใช้เป็นจุดตั้งต้นในการเจริญวิปัสสนาก็ได้

๒) อุปจารสมาธิ สมาธิเฉียดๆ หรือสมาธิจวนจะแน่วแน่ เป็นสมาธิขั้นระงับนิวรณ์ได้ ก่อนที่จะ

เข้าสู่ภาวะแห่งฌาณ หรือสมาธิในบุพภาคแห่งอัปปนาสมาธิ

๓) อัปปนาสมาธิ สมาธิแน่วแน่ หรือสมาธิที่แนบสนิท เป็นสมาธิระดับสูงสุด ซึ่งมีในฌาณทั้ง

หลาย ถือว่าเป็นผลสำเร็จที่ต้องการของการเจริญสมาธิ

ข้อความท้ายปก..

   ลักษณะเด่นที่สุดของจิตที่เป็นสมาธิ ซึ่งสัมพันธ์กับความมุ่งหมายของสมาธิด้วย ก็คือ ความ

ควรแก่งาน หรือความเหมาะสมแก่การใช้งาน และงานที่ถูกต้องตามหลักพุมธศาสนาก็คือ งานทาง

ปัญญา อันได้แก่การใช้จิตที่พร้อมดีเช่นนั้น เป็นสนามของการปฎิบัติทางปัญญา ในการพิจารณา

สภาวธรรมให้เกิดความรู้แจ้งตามเป็นจริง และโดยนัยนี้จึงควรย้ำเพิ่มไว้อีกด้วยว่า สมาธิที่ถูกต้อง

ไม่ใช่อาการที่จิตหมดความรู้สึกปล่อยตัวตนเข้ารวมหายไปในอะไรๆ แต่เป็นภาวะที่ใจสว่างโล่ง

โปร่งหลุดออกจากสิ่งบดบังบีบคั้นกั้นขวาง เป็นอิสระ เป็นตัวของตัวเอง ตื่นอยู่ เบิกบาน พร้อมที่

จะใช้ปัญญา