จิตตนคร-พระนิพนธ์ในสมเด็จพระญาณสังวร-สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก-165บาท

จิตตนคร

พระนิพนธ์ ในสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

ขนาด 14.5*21cm

ปกอ่อน

จัดพิมพ์ด้วยกระดาษถนอมสายตา สีครีม

จำนวน  334 หน้า

พระนิพนธ์เรื่อง จิตตนคร นี้ เจ้าพระคุณ สมเด็จพระญาณสังวร

สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ได้ทรงนิพนธ์ขึ้นเพื่ออธิบายความสำคัญของจิต หรือใจ ที่มีต่อความสุข ความทุกข์ในชีวิตของคน

โดยทรงนำเอาเรื่องจิตและธรรมะที่เกี่ยวข้องกับจิตในแง่มุมต่างๆ มาผูกเป็นเรื่องราวทำนองบุคคลาธิษฐาน

ด้วยการใช้ถ้อยคำง่ายๆ เพื่อให้ผู้อ่านเกิดความเข้าใจเรื่องจิตและการปฏิบัติทางจิต

เสมือนเป็นบุคคลที่มีการต่อสู้เพื่อเชิงจิตตนครกัน ระหว่างสมุทัย อาสวะ กับบารมี

พระนิพนธ์นี้ ถือเป็นวิธีอธิบายคำสอนของพระศาสนาที่ค่อนข้างสลับซับซ้อนและทำความเข้าใจได้ยาก

ให้อ่านง่าย เข้าใจได้ง่าย เกิดเป็นรูปธรรมที่ชัดเจน 

จึงนับเป็นพระนิพนธ์ชั้นเลิศและยังแสดงถึงพระอัจฉริยภาพของพระองค์ท่านทั้งทางด้านปริญัติและการปฏิบัติภาวนา

จิตตนคร นครหลวงของโลก

จะว่าถึงจิตตนครตามพระพุทธภาษิตว่า “พึงกั้นจิตที่มีอุปมา ด้วยนคร “

จิตตนครเป็นนครที่แลไม่เห็นด้วยตา น่าจะคล้ายกับเมืองลับแล แต่ก็ไม่ถึงกับลี้ลับจนติดต่อไม่ได้เสียเลย

จิตตนครมีทางติดต่อกับโลกแห่งวัตถุได้ ทั้งมีการติดต่อกันอยู่เสมอ น่าจะไม่ต่างกับเมืองไทยที่ติดต่อกับเมืองต่างๆ

ไดทั่วโลก โดยทาง อากาศ ทางบก และทางน้ำ จิตตนครเป็นเมืองที่ไม่สงบนัก ต้องทำสงครามอยู่เสมอ

เพราะมีโจรผู้ร้ายข้าศึกศัตรูอันจำต้องป้องกันปราบปรามโดยไม่อาจประมาทได้ คล้ายกับเมืองทั่วๆไป

จิตตนคร เป็นนครหลวงของโลก เป็นแหล่งเกิดสุข ทุกข์ ความเจริญ ความเสื่อม สมบัติ วิบัติแห่งโลกทั้งสิ้น จะกล่าว่า

จิตตนครเป็นแหล่งเกิดแห่งนครสวรรค์นิพพานทุกอย่างก็น่าจะไม่เกินไป แต่จิตตนครเป็นนครหลวงลับแล

มองไม่เห็นด้วยตาอยู่นั่นเอง จะว่าเป็นเมืองที่ตั้งอยู่ในแดนสวรรค์วิมานชั้นใดชั้นหนึ่งก็ไม่ใช่ เพราะตั้งอยู่ในเมืองมนุษย์นี้เอง

แต่เป็นที่ซึ่งคนทั้งปวงไม่ค่อยจะสนใจไปเที่ยวดูชม ที่เรียกว่าไปทัศนาจร คนทั้งปวงสนใจไปเที่ยวดูชม

เมืองที่เห็นด้วยตาฟังได้ด้วยหูมากกว่า แม้จะไกลสักเท่าไหร่ก็พยายามไป พยายามไปในโลกนี้รอบแล้ว

ก็พยายามไปในโลกอื่น ดังที่พยายามไปดวงจันทร์มาแล้ว น่าจะพยายามไปดูจิตตนคร ซึ่งเป็นนครหลวงอันแท้จริงของโลก หรือของทุกๆคน

ถึงจะเป็นนครลับแลไม่เห็นด้วยตาเนื้อ ก็อาจไปดูได้ด้วยตาใจ และจิตตนครนี้อยู่ไม่ไกล อยู่ใกล้ที่สุด

เพราะตั้งอยู่ในจิตของทุกคนนี้แหละเพียงทำความสงบจิตดู จิตของตนก็จะ เห็นจิตตนครรางๆ

ซึ่งอาจยังไม่เห็นว่าเป็นนครที่น่าดูตรงไหน เพราะเมื่อดูก็จะพบแต่ความคิดที่ฟุ้งซ่าน กับอารมณ์

คือเรื่องต่างๆ จนไม่อยากจะดู สู้ดูโทรทัศน์ หรือไปเที่ยวดูอะไรต่ออะไรไม่ได้ มานั่งดูจิตใจของตนเองไม่น่าจะสนุกที่ตรงไหน

เปรียบจิตตนครกับเมืองลับแล ก็จะเห็นตรงกันที่ว่า เมืองลับแลนั้น คนที่เคยพลัดเข้าไปพบ

ได้เห็นภูมิประเทศบ้านเรือนและผู้หญิงชายสวยงามน่าดูน่าชม กลับออกมาแล้วก็จำทางกลับไปอีกไม่ได้ แต่ได้เที่ยวบอกเล่าใครๆ

ถึงความสวยงาม น่าดูน่าชมในเมืองลับแลนั้น และชี้บอกสถานที่ตั้งได้เพียงคร่าวๆ บรรดาผู้ที่อยากเห็นเมืองลับแลก็พากันเดินทาง

แต่ก็ไม่ได้พบเมืองที่ว่าสวยงามเหลือเกินนั้นพบแต่ทุ่งหญ้าป่าเขาที่ไม่น่าชมอย่างไร ซ้ำยังรุงรังตาเสียอีกด้วย

นั่นก็เพราะบุคคลเหล่านั้นยังไม่พบทางเดินเข้าสู่เมืองลับแลให้ถูกต้อง จึงยังไม่ได้ชมความงามของวิจิตรของเมืองลับแล

การจะไปชมจิตตนครก็เช่นกัน ถ้ายังเดินทางไปไม่ถึงจิตตนคร ก็ย่อมจะยังไม่ได้พบความงามอย่างวิจิตรพิสดารของจิตตนคร

จะได้พบแต่ความวุ่นวายฟุ้งซ่านของอารมณ์ยุ่งๆ ทั้งหลาย ที่ไม่น่าดูไม่น่าชม แต่กลับน่าเบื่อหน่ายเสียด้วยซ้ำ

แต่จิตตนครจริงๆ นั้นไม่เป็นเช่นนั้น จิตตนครจริงๆ มีความพิสดารน่าดูน่าชม ท่านผู้เข้าถึงนครนั้นแล้วย่อมกล่าวเช่นนี้

ย่อมชักชวนแนะนำให้ใครๆ ทั้งหลายพยายามไปให้ถึงจิตตนคร

โดยไปตามทางที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงชี้บอกไว้แล้วด้วยวิธีที่ตรัสสอนไว้แล้วเช่นกัน 

บรรดาผู้มาบริหารจิตทั้งหลายด้วยความตั้งใจจริง นับได้ว่า

ได้เริ่มก้าวเข้าสู่ทางที่จะนำไปถึงจิตตนครได้แล้ว แม้มีความตั้งใจจริงพยายามตลอดไปก็ย่อมจะเดินไปได้ถึงจุดหมายปลายทาง

ถึงจิตตนคร ได้เห็นความจิตรพิสดารของนครนั้นด้วยตนเองเพราะจิตตนครมีอยู่สิ่งต่างๆ

ทั้งผองประชาชนชาติต่างๆจึงพากันมาจากที่ต่างๆทั่วโลก

อันลักษณะแห่งจิตตนครนั้นก็เช่นเดียวกับนครโบราณทั้งหลายเจ้า

คือมีป้อมปราการมีประตู 6 ประตูมีถนนสี่แพร่งมีนคร

สามีคือเจ้าเมืองเจ้าเมืองแห่งจิตตนครสถิตอยู่ตรงที่รวม

ของถนนสี่แพร่งและมีนามว่าวิญญาณหรือจิตจะมีประชาชน

ชาติต่างๆไปมาหาสู่เมืองมีพระมากว่าการอพยพมา

ตั้งบ้านเรือนอยู่ในเมืองนี้ก็มีมาพักอยู่ชั่วคราว

ก็มีมาเที่ยวทัศนาจรแล้วก็ไปก็มีเพราะประตูเมืองทั้ง 6 มักจะเปิดอยู่ทั้งกลางวันกลางคืน

และปิดก็ต่อเมื่อเจ้าเมืองหลับเมื่อเจ้าเมืองยังไม่หลับก็เปิดประตูรับอยู่เสมอไม่ว่าจะดึก

ดื่นเที่ยงคืนเชียงรายถึงจะค่ำมืดก็จุดไฟสว่างประวัติไม่ยอมแพ้ความมืด

เหมือนอย่างกรุงเทพมหานครในยามราตรีนั้นเอง

จิตตนครจึงเป็นเมืองที่พร้อมสร้างด้วยผู้คนและสิ่งต่างๆจากหลายมาตรการเป็นต้น

ว่าพรั่งพร้อมไปด้วยวาดรูปหลากหลายอยากจะดูอะไรก็มักจะมีให้ดูช่างพร้อมไป

ด้วยเสียงหลากหลายอยากจะฟังอะไรก็มักจะมีให้ฟังข้างพร้อมไปด้วยกินหลากหลาย

อยากจะดมจะลิ้มหรือจะบริโภคอะไรถ้าร่างกาย

ไม่เป็นอัมพาตเป็นร่างกายที่สมประกอบอยู่ก็มักจะสมประสงค์ทั้งสิ้น

พร้อมไปด้วยเรื่องราวต่างๆสำหรับบำรุงบำเรอใจหลากหลายไม่มีหมดสิ้น

เมื่อเข้ามาถึงเมืองนี้จะมีเรื่องเสนอสนองทางใจตั้งแต่ตื่นนอนจนถึงหลับไปใหม่ไม่มี

เวลาว่างเว้นดูก็จะเหน็ดเหนื่อยหรือจะกลุ้มใจตายหรือจะกลุ้มเป็นบ้าเพราะต้องพบ

เรื่องต่างๆมากมายก็เหน็ดเหนื่อยกันจริงอยู่เหมือนกันแต่เหนื่อยแล้วก็พักก็นอน

ที่กลุ้มใจตายก็มี เป็นบ้าก็มีอยู่ไม่น้อย