ธรรมะสำหรับผู้ป่วย-พระไพศาลวิสาโล

หนังสือธรรมะ เรื่อง : ธรรมะสำหรับผู้ป่วย

ขนาด 14.5*21 cm

ผู้แต่ง
พระไพศาล วิสาโล

พิมพ์ครั้งที่ 1 
จำนวน 128 หน้า
ราคาเล่มละ 100 บาท

กระดาษถนอมสายตา สีครีม

...........................................................................

ธรรมะสำหรับผู้ป่วย

ป่วยกายแต่ไม่ป่วยใจนั้น เป็นไปได้ หากรู้จักวางใจให้เป็น ยิ่งกว่านั้นใจที่มีสติและปัญญา

ยังสามารถหาประโยชน์จากความเจ็บป่วยได้ด้วย เช่น ทำให้เกิดความเข้าใจในความเป็นจริงของชีวิต

ตระหนักถึงความไม่เที่ยงของสังขาร กระตุ้นให้เกิดความไม่ประมาท เร่งสร้างกุศล

และทำหน้าที่ของตนให้ดีที่สุดในขณะที่ยังมีเวลา

ความเจ็บป่วยจึงสามารถเป็นปัจจัยผลักดันให้ชีวิตเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น

ทำให้จิตใจเจริญงอกงามและเป็นสุข

.....................................................

คำปรารภ ของหนังสือ ธรรมะสำหรับผู้ป่วย

ความเจ็บป่วยเป็นธรรมดาของชีวิต ไม่มีใครหนีพ้นความจริงข้อนี้
ไปได้ แม้พยายามป้องกันเพียงใดก็ตาม ก็ย่อมมีวันที่จะต้องล้มป่วย ใน
ยามนั้นนอกจากการเยียวยารักษากายแล้ว สิ่งที่สำ คัญไม่น้อยไปกว่ากัน
ก็คือการดูแลรักษาใจ เพราะความป่วยใจมักเกิดขึ้นควบคู่กับความป่วย
กาย บ่อยครั้งความป่วยใจยังซ้ำเติมให้ความป่วยกายเพียบหนักขึ้น หรือ
ขัดขวางไม่ให้การเยียวยาทางกายประสบผลดี แต่หากดูแลรักษาใจให้
ดีแล้ว ความทุกข์ทรมานก็จะลดลง อีกทั้งยังอาจช่วยให้ความเจ็บป่วยทุเลา
ลงด้วย
ป่วยกายแต่ไม่ป่วยใจนั้น เป็นไปได้ หากรู้จักวางใจให้เป็น ยิ่งกว่า
นั้นใจที่มีสติและปัญญา ยังสามารถหาประโยชน์จากความเจ็บป่วยได้ด้วย
เช่น ทำ ให้เกิดความเข้าใจในความเป็นจริงของชีวิต ตระหนักถึงความไม่
เที่ยงของสังขาร กระตุ้นให้เกิดความไม่ประมาท เร่งสร้างกุศล และทำ
หน้าที่ของตนให้ดีที่สุดในขณะที่ยังมีเวลา ความเจ็บป่วยจึงสามารถเป็น
ปจั จัยผลักดันใหช้ วี ิตเปลีย่ นแปลงไปในทางที่ดขี ึน้ ทำ ใหจิ้ตใจเจรญิ งอกงาม
และเป็นสุข

ในยามเจ็บป่วยเราจึงไม่เพียงต้องการยารักษาโรคเท่านั้น หากยัง
จำ เป็นต้องมีธรรมโอสถเพื่อรักษาใจด้วย ข้อเขียนและคำ บรรยายใน
หนังสือเล่มนี้เป็นเสมือนคำ เชิญชวนให้ผู้อ่านเห็นความสำ คัญของธรรม
โอสถและทดลองใช้กับตนเอง ยาทุกชนิด แม้ว่าเราจะรู้สรรพคุณและ
ส่วนประกอบ แต่หากไม่นำ มาใช้กับตัวเอง ก็หาเกิดประโยชน์อันใดไม่
ธรรมโอสถก็เช่นกัน เพียงแค่รู้ยังไม่พอ ต้องนำ มาปฏิบัติด้วยจึงจะเกิด
ประโยชน์
หนังสือเล่มนี้ พิมพ์ครั้งแรกเมื่อปี ๒๕๕๓ โดยคุณขจร ธนะแพสย์
และมิตรสหาย เพื่อเผยแพร่เป็นธรรมทาน ได้ทราบว่าหนังสือเล่มนี้ยัง
เป็นที่ต้องการของผู้คนจำ นวนมาก ในการพิมพ์ครั้งใหม่นี้จึงได้มอบให้
เครือข่ายพุทธิกาเป็นผู้ดำ เนินการเพื่อนำ รายได้จากการจำ หน่ายไปใช้ใน
การทำ งานเพื่อสาธารณประโยชน์ หวังว่าธรรมะส􀅅ำหรับผู้ป่วย จะช่วย
ให้ผู้อ่านเกิดกำ ลังใจและเห็นแนวทางในการนำ ธรรมะมาใช้รับมือกับความ
เจ็บป่วยจนความทุกข์ใด ๆ ไม่อาจบีบคั้นใจได้
พระไพศาล วิสาโล
๒๐ สิงหาคม ๒๕๕๔

..............................................................................................

สารบัญ

เหนือกายยังมีใจ 1
เยียวยากายด้วยใจผ่อนคลาย 7
มิติที่มิอาจมองข้าม 13
ทุกข์หาร ๓ 19
รักษากาย ฟื้นฟูใจ 23
เยียวยาใจ 29
ไม่ยอมแพ้แก่โชคชะตา 33
ยาสามัญประจำ ใจ 39
รักษาใจให้ปลอดพิษ 45
เป็นสุขในทุกความเปลี่ยนแปลง 59
วางใจอย่างไรเมื่อเป็นมะเร็ง 67
ธรรมะสำ หรับผู้ป่วย 87
เตรียมใจในยามป่วยหนัก 103

.........................................................................................

เหนือกายยังมีใจ.. (บทความบางตอนจากหนังสือ "ธรรมะสำหรับผู้ป่วย)

กล่าวกันว่าการเกิดมาเป็นมนุษย์นั้นเป็นสุคติของเทวดา เมื่อเทวดา
องค์ใดจะจุติ เพื่อนเทวดาจะอวยพรว่า ขอให้ไปเกิดในหมู่มนุษย์ ฟังดู
ก็รู้สึกดี แต่บางครั้งคุณคงอดสงสัยไม่ได้ว่า ถ้าโลกมนุษย์เป็นสุคติของ
เทวดา เหตุใดมนุษย์เราจึงต้องมีความรู้สึกเจ็บปวดด้วย ปวดหัวตัว
ร้อนนั้นยังพอทำ เนา แต่เจ็บปวดเวลาแข้งขาหักหรือไฟไหม้น้ำร้อนลวก
นั้น บางครั้งรู้สึกเหมือนกับตกนรกเลยทีเดียว
มองให้ดี ๆ ความเจ็บปวดก็มีประโยชน์ มันช่วยป้องกันมิให้เรา
ถลำ เข้าไปในอันตราย ถ้าเราไม่รู้สึกปวดเวลาโดนของแหลมแทงนิ้ว เรา
ก็จะปล่อยให้มันทิ่มลึกขึ้น แทนที่จะรีบดึงนิ้วออกมา มีหลายคนที่ไม่รู้
สึกเจ็บปวดตั้งแต่เกิด คนเหล่านี้จะมีลักษณะหนึ่งที่เหมือนกันคือ มี
แผลเต็มตัว บางคนลิ้นหายไป ๑ ใน ๓ เพราะกัดลิ้นแล้วไม่รู้สึกเจ็บ จึง
กัดเข้าไปเต็มที่ ลิ้นมีแผลลึก แผลไม่ทันหายก็กัดซ้ำกัดซากจนลิ้นเน่า
กุดในที่สุด
แตถ่ งึ แมค้ วามเจบ็ ปวดจะมปี ระโยชน ์ ขอ้ เสียกค็ ือมันทำ ใหเ้ กิดความ
ทุกข์ทรมานโดยเฉพาะในยามที่เจ็บป่วยด้วยโรคเรื้อรัง จริงอยู่ยุคนี้
วิทยาการก้าวหน้ากว่าแต่ก่อน มียาระงับปวดที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น
2
แต่ข่าวร้ายก็คือยาที่ดีที่สุดเวลานี้ยังไม่สามารถระงับความเจ็บปวดบาง
ประเภทได้
ฟังแล้วอย่าเพิ่งหมดหวัง เพราะถึงแม้เทคโนโลยีทุกวันนี้มีขีดจำ กัด
แต่ข่าวดีก็คือ ยาระงับปวดที่ดีกว่าเทคโนโลยียังมีอยู่ มันมิได้อยู่ที่ไหน
เลย หากอยู่ที่ใจของเรานั้นเอง
เมื่อ ๘ ปีที่แล้วมีการทดลองผ่าตัดคนไข้คนหนึ่งที่เป็นโรคเจ็บข้อ
หลังจากหมอให้ยาชาแล้วก็กรีดหัวเข่าของเขา แต่ไม่ได้ทำ อะไรมากกว่า
นั้น เมื่อแผลสมานแล้ว คนไข้เล่าว่ารู้สึกดีขึ้น ความเจ็บทุเลาไปมาก
ยิ่งกว่านั้นก็คือ ข้อเข่าของเขาทำ งานดีขึ้น
อีกรายหนึ่งประสบอุบัติเหตุ ถูกไฟไหม้ถึงร้อยละ ๗๐ ของร่างกาย
เขาร้องครวญครางด้วยความเจ็บปวด เรียกหายาระงับปวดทุกคืน แต่
หลังจากหมอให้มอร์ฟีนไประยะหนึ่ง ก็หยุดให้เพราะเกรงว่าจะเกิด
อันตรายแก่คนไข้ ผลก็คือคนไข้ทุรนทุรายร้องขอยาระงับปวด พยาบาล
ทนไม่ไหวจึงกลับไปที่ห้องแล้วฉีดยาให้เขา สักพักคนไข้ก็หลับไป เมื่อ
มีคนถามเธอว่าทำ ไมถึงฉีดยาระงับปวดให้คนไข้ในเมื่อหมอสั่งห้าม เธอ
ตอบว่าเธอแค่ฉีดน้ำเกลือให้คนไข้เท่านั้น
ทั้งสองกรณี คนไข้ไม่ได้รับการรักษาหรือยาระงับปวดเลย แต่กลับ
รู้สึกดีขึ้น เพราะใจเชื่อว่าเขาได้รับการเยียวยาแล้ว เพียงเชื่อเช่นนี้ก็
ช่วยลดความเจ็บปวดลงได้
จิตใจของคนเรามีพลังในการเยียวยาร่างกายหรือระงับความเจ็บปวด
ได้ พลังนั้นจะทำ งานได้ก็ต้องอาศัยความเชื่อหรือศรัทธา ถ้าเรามีศรัทธา
ในหมอหรือตัวยา ผลดีต่อร่างกายก็จะเกิดขึ้นทันทีที่หมอลงมือ “รักษา”
หรือเมื่อได้รับยา
3
มีอีกตัวอย่างหนึ่งที่น่าสนใจ อาสาสมัคร ๘๒ คนได้รับเชิญให้ร่วม
ทดสอบคุณภาพของยาระงับปวดตัวใหม่ที่ชื่อวาลิโดน ซึ่งให้ผลรวดเร็ว
กว่ายาที่มีอยู่ ทุกคนจะถูกช็อตด้วยไฟฟ้าที่ข้อมือ จากนั้นก็ให้ระบุว่า
รู้สึกเจ็บปวดมากน้อยเพียงใด ทีนี้ก็ให้ทุกคนกินยาวาลิโดน ครึ่งหนึ่ง
ได้รับการบอกเล่าว่ายาตัวนี้เม็ดละ ๒ เหรียญ ๕๐ เซ็นต์ อีกครึ่งหนึ่ง
ได้รับการบอกว่ายาราคา ๑๐ เซ็นต์ เสร็จแล้วก็มีการช็อตด้วยไฟฟ้าอีก
ครั้ง ร้อยละ ๘๕ ของคนกลุ่มแรกที่ได้ยาราคา ๒ เหรียญ ๕๐ เซ็นต์
บอกว่าความเจ็บปวดลดลงมาก ส่วนกลุ่มหลังมีเพียงร้อยละ ๖๑ ที่เจ็บ
น้อยลง
หลังจากการทดลองก็มีการเปิดเผยว่าแท้จริงแล้วยาที่ให้แก่อาสา
สมัครทั้งหมดนั้นเป็น “ยาปลอม” การทดลองดังกล่าวจึงชี้ว่า นอกจาก
ความเชื่อจะมีผลต่อการลดความเจ็บปวดแล้ว ราคาของยาก็มีผลต่อ
ความคาดหวังและประสิทธิภาพด้วย ยายิ่งมีราคาแพง ความคาดหวัง
หรือความเชื่อถือก็ยิ่งสูง จึงช่วยลดความเจ็บปวดได้มากขึ้น
ศรัทธาหรือความเชื่อนั้นมีผลต่อการระงับปวด แต่ศรัทธาไม่ใช่สิ่ง
เดียวที่จะช่วยเราได้ สมาธิก็เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่บรรเทาปวดได้ดี มีผู้ป่วย
มะเร็งหลายคนที่สงบนิ่งได้โดยไม่ใช้ยาเลยแม้ถูกความเจ็บปวดบีบคั้น
รุนแรง เนื่องจากมีสมาธิอยู่กับลมหายใจ
อีกรายหนึ่งที่น่าทึ่งมาก ตอนที่ผ่าตัดเปลี่ยนไตนั้น เธอแพ้ยาแก้ปวด
จนอาเจียน แผลระบม หมอไม่รู้จะทำ อย่างไร แต่พอเธอได้สติก็ขอ
พาราเซตามอลเม็ดเดียว จากนั้นก็ตั้งสมาธิจดจ่ออยู่กับลมหายใจ จน
หลับไป ระหว่างที่หมอผ่าตัด เธอไม่ส่งเสียงร้องเจ็บเลยแม้แต่ครั้งเดียว
4
แม้ธรรมชาติจะให้ความเจ็บปวดมาพร้อมกับร่างกายนี้ แต่นั่นมิใช่
เป็นเคราะห์กรรมของมนุษย์ เพราะในเวลาเดียวกันธรรมชาติก็ให้ใจแก่
เราเพื่อรับมือกับความเจ็บปวดและเอาชนะเคราะห์กรรมทั้งหลายด้วย