สยามสามไตร-หลักธรรมสำคัญที่ครอบคลุมคำสอนทั้งหมดในพุทธศาสนา-พระพรหมคุณาภรณ์

หนังสือธรรมะ เรื่อง "สยามสามไตร"

ไตรรัตน์ ไตรลักษณ์  ไตรสิกขา

หลักสำคัญที่ครอบคลุมคำสอนทั้งหมดในพระพุทธศาสนา

ขนาด 14.5*21 cm 

จำนวน 274 หน้า กระถนอมสายตาสีครีม

พิมพ์ครั้งที่  36 จำนวน 5000 เล่ม กรกฎาคม 2554

......................................................................

สารบัญ

สยามสามไตร

นำเรื่อง

ภาค ๑ สู่สาระ

๑ สยามมาอยู่กับสามไตร

"สยาม"หมายความแค่ไหน

คนยุคนี้ ต้องใน "ยาม" ให้หนัก

เอา "ยาม" มาใส่ ให้คนไทยเป็น "สยาม"

"สามไตร" ได้พุทธศาสนาทั้งหมด

๒. ไตร ที่นับถือ/ นำทาง

"สามไตร" พอโยงได้ ทางไปก็ชัดทันที

"ไตรรัตน์" จับจุดไว้ อย่าให้พร่า

พอจับจุดได้มั่น กระบวนการศึกษาก็เห็นต้น-ปลาย

รัตน์ ที่ ๑ เตือนจิตสำนึกที่จะศึกษา 

พุทธคุณ ๒ หรือ ๓ ก็นำทางไปได้แล้ว 

รัตน์ที่ ๒ เข้าถึงสิ่งที่จะศึกษา

รัตน์ที่ ๓ แวดล้อมหนุนนำคนที่ศึกษา

๓. ไตร ที่ รู้ทัน

อนิจจตา บอกความจริงให้ไยคนไทยยังใช้ไม่เป็น

ปล่องวางไม่ว่า แต่อย่าปล่อยปละละเลย

การศึกษาที่แท้ อยู่บนฐานความจริงของธรรม

ทุกขตา เตือนให้รู้จักบริหาร จัดการ

ทุกขตา บ่อชี้กระบวนการพัฒนาศักยภาพ

รู้อนัตตา แก้ปัญาขั้นเด็ดขาดสู่อิสรภาพ

การศึกษา แท้หรือเทียม ดูที่นี่ก็รู้

๔. ไตร ที่ ต้องทำ

มีความจริงของธรรมเป็นฐาน การศึกษาก็มั่นแน่วไป

ศึล เรื่องใหญ่ ที่ยังไม่ค่อยย่อย

ระวังปากมือเท้า ได้ศีล ๕ ระวังตาหู ได้ศีลอะไร

พัฒนาให้ถึงที่ จะเอาดีได้จากสิ่งเลวที่สุด

สนุกในการเรียน เสี่ยงในการศึกษา

การศึกษา คือการพัฒนาความสุข

การศึกษาเริ่มหรือยัง ดูสองศีล

การศึกษาเพื่ออาชีพ หรืออาชีพเพื่อการศึกษา

๕สามไตร ขยายสู่การปฏิบัติ

รู้สามไตรลัก จะจัดตั้งในสังคมอย่างไร

ังคมจริงแท้ คือชุมชนการศึกษา

เสมอคือจัดให้เหมาะตามที่เสมอ

พัฒนาคนเพื่อคน และเพื่อชุมชนที่ยั่งยืน

ของจริงที่ได้จัดตั้งไว้

จากไตรสิกขาสู่ไตรบุญกิริยา

๖ สามไตร ณ ฐานของการปฏิบัติการ

ตั้งสองหลักไว้ ก็ตั้งตัวก้าวไปได้ในการพัฒนา

หลักจะมั่น ต้องทำได้ชัด

หลักการต้องมั่น ปฏิบัติการต้องจริงจัง

ศีล ๕ อยู่ที่เจตนา ไม่เบียดเบียน

ไม่ประมาทในการมองประโยชน์

ศีลเว้นเบียดเบียน หนุนด้วยศีลเกื้อกูล

การศึกษานี้ สร้างโลกที่สุข ไร้เบียดเบียน

เจอปัญหา เราศึกษา กลายเป็นได้

ภาค ๒

ปรากฏนาม สยามสามไตร

ก้าวสู่จุดหมาย

ฐานมั่น หลักชัด

มัคคุเทศก์

ทางตรง

เข้าสู่ทาง

ก้าวไป

ถึงจุดหมาย

ตระหนักภาวะแตกต่างหลากหลาย

สังคมของมนุษยชน

สังคมกัลยาณชน

ชุมชนอริยาวัฒิ

อริยวัฒิ ทั้งทิฏฐธัมม์ และสัมปราย์

ชุมชนต้นแบบ

ศาสนิกแบบอย่าง

คนสมบูรณ์

เกื้อกูลทั้งโลก

สยามสามไตร สู่อนาคตที่สดใส ด้วยการศึกษาไทยวิถีพุทธ

วิกฤตการศึกษา วิกฤตอารยธรรม

วิทยาศาสตร์ ขึ้แล้ว แรมลง

การศึกษา แค่ตามสนอง หรือต้องนำหน้า

พอแล้วยุบ ยุบแล้วพอง

การศึกษาสากลที่จะกู้อารยธรรมให้อำไพ

การศึกษาวิถีพุทธ คือความหวังที่แน่ชัดของมนุษยชาติ

ให้โลกมั่นใจ สู่สันติสุขได้ด้วยการศึกษาไทย วิถีพุทธ

สูตรมนสิการ : สยามสามไตร

สูตรปฏิบัติการ : หลักชาวพุทธ

.......................................

หนังสือเล่มนี้มีเนื้อหาที่จัดลงตัวเป็น ๒ ภาค ดังต่อไปนี้

ภาค ๑ ว่าด้วยความหมายของ "สยามสามไตร" เริ่มด้วย

ความหมายสั้นๆ ของ "สยาม ที่โยงเข้าสู่สามไตร จากนั้นเป็นการ

อธิบายหลักธรรมใหญ่ คือ ไตรทั้งสาม อันได้แก่ ไตรรัตน์ (พระ

รัตนตรัย) ไตรลักษณ์ และไตรสิกขา ตามลำดับ

ดังที่ทราบกันอยู่ พระพุทธศาสนามองธรรมชาติของมนุษย์

ว่าเป็นสัตว์อันพึงฝึก ต้องพัฒนา จะประเสริฐเลิสได้ด้วยการศึกษา

และพระพุทธศาสนาก็สอนธรรม เพื่อประโยชน์สุขของมนุษย์ อังนั้น

หลักธรรมสำคัญทั้งหลาย จึงมีเนื้อหาสาระและความหมายที่เป็น

เรื่องของการศึกษาอยู่ในตัว

เนื่องจากเป็นการมุ่งตรงเข้าไปสู่หลักธรรมใหญ่ที่ครอบคลุม

โดยไม่มีเวลาที่จะขยายออกไปหาหลักย่อยที่แยกกระจายต่อออก

ไปอีกมากมาย สามไตร จึงเป็นการแสดงระบบการพัฒนามนุษย์ใน

ขั้นพื้นฐานอย่างกว้างๆ

แม้กระนั้น ในที่นี้ ก็ได้ยกส่วนที่จะโยงออกมาสู่การปฏิบัติใน

สภาพปัจจุบันออกมาตั้งเป็นจุดเ้น้นให้เป็นแนวทางที่จะนำไปใช้

ประโยชน์ได้ชัดเจนขึ้น

ความรู้เข้าในในหลักธรรมใหญ่ทั้งสามนี้ ถือว่าเป็นฐาน หรือ

เป็นรากแก้วของระบบการพัฒนามนุษย์ เพราะหยั่งโยงลงไปถึงฃ

ธรรมชาติของโลกและชีวิตทั้งหมด ผู้ทำงานใระบบการศึกษาวิถีพุทธ 

ยิ่งได้สร้างฐานความรู้เข้าใจนี้ไว้ลึกซึ้งแน่นแฟ้นเท่าใด ก็จะ

ยิ่งมั่นใจว่าจะดำเนินกระบวนการพัฒนามนุษย์ให้สัมฤทธิ์ผลได้

จริงสมความมุ่งหมาย

ภาค๒

ว่าด้วยการนำหลักการศึกษาออกสู่ปฏิบัติการในการ

ทำงานจริง อันเป็นการสอดคล้องกับเหตุการณ์ทางสังคม ที่ปรากฏ

นามสยามสามไตร ซึ่งได้รับการจดทะเบียนเป็นชื่อใหม่ของโรงเรียน

และชื่อนั้นขึ้นป้าย ใช้คำเรียกขานสื่อสารกันตามสมมติทั่วไป

บนฐานทางปัญญาที่แน่นหนา ซึ่งมีความรู้เข้าใจหลักธรรม 

เข้าถึงความจริงของธรรมชาติ และมีแนวคิดที่ถูกต้อง ก็จะทำงาน

การศึกษาไปได้ถูกทาง อย่างมั่นใจ และได้ผลที่จะให้บรรลุจุดหมายที่ดี

ทั้งต่อชีวิต ต่อสังคม และต่อสิ่งแวดล้อมตลอดจนธรรมชาติทั้งหมด

อย่างแท้จริง

การศึกษามิใช่มีความหมายเพียงการเล่าท่องในห้องเรียน

และมิใช่แค่การเล่นและกิจกรรมในโรงเรียน ทว่า ห้องเรียนและทั้ง

โรงเรียนนั้นเป็นฐานปฏิบัติการ ซึ่งชีวิตนี้และัทั้งโลกเป็นสถานศึกษา

ที่เด็กเรียนรู้ที่จะฝึกตน พัฒนาการอยู่ร่วมสังคม พัฒนาจิตใจ 

และพัฒนาปัญญา สามารถร่วมจัดสรรชุมชน ร่วมสร้างสังคมที่ดี

มีความรู้เท่าทัน พร้อมที่จะแก้ปัญหา ของอารยธรรม นำพาโลกไป

ในทางแห่งความเจริญที่เป็นสันติสุขแท้จริง

ภาคที่สองนำเสนอแนวทางปฏิบัติการทางการศึกษาให้เห็น

วิถีพุทธแห่งการพัฒนาชีวิต สร้างสรรค์สังคม และเกื้อกูลต่อสิ่งแวดล้อม

ที่จะให้สัมฤทธิ์ผลดังกล่าวนั้น

นอกจากเนื้อหาในภาคทั้งสองนั้นแล้ว สาระอีกส่วนหนึ่งที่ได้

จัดทำคู่ขนานมาด้วยแม้จะมองดูสั้น แต่สำคัญอย่างยิ่ง ก็คือ

หลักการ และปฏิับัติการ ที่เรียกว่า "หลักชาวพุทธ"

หลักชาวพุทธ ที่จัดเป็นสูตรปฏิบัติการอยู่ท้ายเล่มของหนังสือเล่มนี้

กล่าวได้ว่า เป็นส่วนของการก้าวขึ้นสู่ความปรากฎเป็นจริง โดย

เชื่อมประสานภาค ๑ กับภาค ๒ กล่าวคือ เป็นจุดเริ่มต้นในการนำเอาสาระในส่วนของฐานความรู้

และแนวคิดในภาค ๑๒ นั้น มาจัดเป็นระบบปฏิบัติการของชีวิตจริง ที่จะก้าวหน้าไปใน

ปฏิบัติกรทั้งหมดของาระในภาค ๒

สูตรปฏิบัติการของหลักชาวพุทธนี้ เท่ากับเป็นหลักประกัน

อันทำให้มั่นใจว่า สาระในภาคแรกจะถูกนำมาใช้ประโยชน์ และ

สาระในภาคที่สองจะมีการปฏิบัติจริง  เพราะเมื่อมีการเริ่มต้นแล้ว 

การก้าวต่อก็จะตามมาได้ โดยนัยนี้ก็คือ เป็นหลักประกันว่า การศึกษาพัฒนาชีวิตวิถีพุทธจะเกิดมี

เป็นจริงขึ้นมา และจะงอกงามก้าวหน้าต่อไป

บัดนี้ เมื่อปรากฏนามสยามสามไตรแล้ว ก็ขอให้เป็นแสงเงิน แสงทอง

ที่หวังได้แน่เแท้ว่า จะตามมาด้วยอาทิตย์ที่อุทัยแล้วโคจรทอแสงสว่างเจิดจ้า

หวังว่า เด็กนักเรียนทั้งหลาย โดยมีครูอาจารย์ผู้บริหาร

บุคลากรของโรงเรียน ตลอดจนคุณพ่อคุณแม่ ผู้ปกครอง เป็น

กัลญาณมิตร จะก้าวไปในพุทธวิถีของการศึกาา พัฒนาชีวิตให้เจริญ

งอกงาม เป็นผู้เข้มแข็ง และเก่งกล้าสามารถในการสร้างสรรค์ ในการ

ช่วยเหลือเกื้อกูลก่อประโยชน์ และในการที่จะมีความสุขร่วมกัน

นำชีวิตของตน และร่วมนำมวลชนทั้งโลกไปในกัลยาณวิถีสู่สันติสุขอันไพบูลย์

และยั่งยืนสืบไป  

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต) ๒๙ เมษายน ๒๕๕๒