อริยศีลธรรม-ธรรมโฆษณ์

ชุด-ธรรมโฆษณ์ ของ ท่านพุทธทาส 

เรื่อง ศีลธรรม กับ มนุษยโลก

จัดพิมพ์ โดย  ธรรมทานมูลนิธิ ไชยา

จำนวน 490  หน้า

(การนับจำนวนหน้าของหนังสือ จะนับเฉพาะส่วนหน้าหา ไม่นับส่วน คำนำ สารบาญ และส่วนท้าย)

รายชื่อหนังสือชุด ธรรมโฆษณ์ 

หนังสือชุดธรรมโฆษณ์ แบ่งออกเป็นห้าหมวด

๑ หมวดที่หนึ่ง ชุด "จากพระโอษฐ์" สันปกสีน้ำตาล ๑–๑๐
เป็นเรื่องเก็บมาเฉพาะที่ตรัสเล่าไว้เอง.

๒ หมวดที่สอง ชุด "ปกรณ์พิเศษ" สันปกสีแดง ๑๑–๒๐
เป็นคำอธิบายข้อธรรมะที่เป็นหลักวิชาและหลักปฏิบัติอย่างสมบูรณ์.

๓ หมวดที่สาม ชุด "ธรรมเทศนา" สันปกสีเขียว ๒๑–๓๐
เป็นเทศนาตามเทศกาลต่างๆ.

๔ หมวดที่สี่ ชุด "ชุมนุมธรรมบรรยาย" สันปกสีน้ำเงิน ๓๑–๔๐
เป็นการบรรยายในรูปปาฐกถาในเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างละเอียด.

๕ หมวดที่ห้า ชุด "ปกิณกะ" สันปกสีม่วง ๔๑–๕๐
เป็นการอธิบายข้อธรรมะเบ็ดเตล็ดต่างๆ ประกอบความเข้าใจ.

ในแต่ละหมวด แต่ละหมายเลข อาจมีได้หลายเล่ม ซึ่งได้ใช้วิธีใส่อักษร ก ข ค… ต่อกันไปเรื่อยๆ.

.........................................................................................................................................................................

ชื่อและความหมาย เกี่ยวกับสิ่งที่เรียกว่าศีลท่านสาธาธุชน  ผู้มีความสนใจในธรรม ทั้งหลาย,

          การบรรยายประจำวันเสาร์  ในภาคอาสาฬหบูชา  ต่อไปนี้  จะได้กล่าวโดยหัวข้อใหญ่ว่าอริยศีลธรรม.     คำว่า   "อริยศีลธรรม"    กินความกว้างพอที่จะแก้ปัญหาต่าง  ๆ ของมนุษย์ได้,และสูงขึ้นไป  สูงขึ้นไป  จนถึงระดับสูงสุดได้.  แต่สำหรับในวันนี้  จะได้กล่าวโดยหัวข้อแบ่งย่อยออกไปว่า    ชื่อและความหมายเกี่ยวกับสิ่งที่เรียกว่าศีลธรรม    ซึ่งนับว่าเป็นสิ่งที่ต้องทำความเข้าใจกันก่อน  จึงจะรู้เรื่องศีลธรรมดี.                                    ๑
๒                                                                อริยศีลธรร
          การปรารถเรื่องศีลธรรม  นี้   ก็เนื่องมาจากเหตุผลเฉพาะหน้า  คืออาการที่โลกกำลังจะวินาศในทางจิตใจ;   เพราะความเสื่อมหรือความสิ้นสูญไปของสิ่งที่เรียกว่าศีลธรรม.  ความวินาศโดยทางจิตใจนั้น   จะน่ากลัวมากหรือน้อยกว่าความวินาศทางร่างกายหรือวัตถุ   ก็เป็นสิ่งที่ควรจะคิดดูก่อน  แต่ว่าทุก ๆ คนไม่ต้องการความวินาศอย่างใดเลย;  ถ้าเมื่อต้องแยกกันว่าอันไหนน่าสนใจกว่าเพราะมีวามสำคัญมาก  ก็เป็นสิ่งที่ควรคิดดู.
          ถ้าเราจะอยู่กันโดยมีร่างกายเจริญ   มีวัตถุเจริญ;  แต่ในทางจิตใจไม่มีศีลธรรมแล้วจะอยู่กันอย่างไร.     แล้วที่กลับตรงกันข้าม     ว่าเราอยู่กันด้วยจิตใจที่เจริญ    คือประกอบอยู่ด้วยศีลธรรมจริง ๆ ;  แม้จะขาดแคลนในทางวัตถุ  หรือไม่ค่อยสบายไม่สะดวกในทางร่างกาย  ก็คิดดูเถิดว่ามันจะเป็นอย่างไร,  แล้วจะเลือกเอาข้างไหน.
          การศึกษาในโลกสมัยนี้   ทำความเจริญทางร่างกายและทางวัตถุอย่างท่วมท้น;  แต่แล้วทางศีลธรรมหรือทางจิตใจนั้น  เสื่อมลงอย่างไรหรือเท่าไร  ก็พอจะมองเห็นกันได้อยู่  : แล้วโลกสมัยนี้  เวลานี้  เป็นอย่างไรบ้าง?  มีความผาสุกสบายกันอย่างไร? มีสังคมชนิดไหน?
          มันลำบากอยู่หน่อยหนึ่งในข้อที่ว่า   พวกเรามีอายุเกินกว่าร้อยปีไปไม่ได้;  ฉะนั้นเราจึงไม่อาจจะเปรียบเทียบโลกสมัยนี้  กับโลกเมื่อสองสามร้อยปี  หรือพันปีมาแล้วได้ด้วยตนเอง.    ต้องอาศัยการศึกษาการคำนวณ   ว่าในสมัยพระพุทธเจ้า   จะต้องเชื่อได้ว่า    ทางวัตถุนี้ไม่เจริญแน่ :ไม่รู้จักรถยนต์   รู้จักแต่เกวียน,   ไม่มีรถยนต์แล้วก็ไม่มีเรือบิน   ไม่มีอะไรต่าง  ๆ, ไม่ได้เป็นอยู่


ชื่อและความหมาย เกี่ยวกับสิ่งที่เรียกว่าศีลธรรม                                      ๓

อย่างที่เดี๋ยวนี้เขาเป็นอยู่กัน;  แต่ก็มีความสูงสุดในทางศีลธรรม  ตามแบบของศีลธรรม  แล้วเขาก็อยู่กันอย่างไร.
          เดี๋ยวนี้มันสูงสุดในทางวัตถุ   ไปเป็นทาสของวัตถุ   ตามันก็บอด   ไม่สนใจในศีลธรรมศีลธรรมก็เสื่อมไป  ๆ  ตามลำดับ.  ในประเทศไทยเรานี้  ศีลธรรมก็เสื่อม ๆ ตั้ง  ๒๐ - ๓๐ ปีมาแล้ว;   มีผลปรากฎชัดยิ่งขึ้นทุกที;   โดยเฉพาะปัจจุบันนี้พูดกันไม่รู้เรื่อง   ไม่มีความสามัคคี   ไม่มีความกตัญญูกตเวที  ไม่มีความเคารพคนเฒ่าคนแก่  ต่าง ๆ เหล่านี้.
          ถ้าไม่อาจจะเปรียบเทียบกับเมื่อหลายร้อยปีมาแล้วได้   ก็เปรียบเทียบกันดูว่า   เมื่อสัก๓๐  ปีมานี้  ความเดือดร้อนระส่ำระสายมันมีมากน้อยเท่าไหร่?  ต่างกันอย่างไร?  คนเห็นแก่ตัวมากหรือน้อยกว่ากันอย่างไร?   นี้ก็พอจะมองเห็นได้.   ความปลอดภัยในร่างกาย  ชีวิต  ทรัพย์สมบัตินี้มีมากน้อยเท่าไร?  นี้ก็พอจะมองเห็นได้.  แม้เรื่องเมื่อหลายร้อยปีมาแล้วก็พอจะคำนวณได้  โดยการศึกษาจากประวัติศาสตร์หรืออะไรต่าง ๆ.
          แม้แต่จะเทียบเคียงดูด้วยเหตุผลง่าย ๆ  นี้ก็ยังจะมองเห็นได้ว่าเมื่ออาตมาเด็ก ๆ พ่อแม่เขาสอนคาถา;   เมื่อจะปลูกต้นไม้มีผล  ก็ต้องว่าคาถาว่า : "นกกินเป็นบุญ  คนกินเป็นทาน, นกกินเป็นบุญ  คนกินเป็นทาน",  ว่าคาถา  ๓ ครั้งเสียก่อนจึงจะเอาหน่อกล้วย  หรือหน่อสับปะรด  ใส่ลงไปในหลุมแล้วกลบดิน    นี่แสดงความหมายอย่างใดบ้าง?   เขาเผื่อไว้เสร็จแล้ว  ว่าถ้าผลไม้นี้เป็น

๔                                                                อริยศีลธรรม

ผลขึ้นมา   สัตว์กินก็ได้  :  เราก็ได้บุญ.  คนมาเก็บเอาไปกิน  ไม่บอกก็ได้ ; เรียกว่าเราให้ทานคือทำไว้เสร็จแล้ว.  ฉะนั้น จึงไม่มีปัญหา  เมื่อมีสัตว์มากิน  หรือมีคนมาเก็บไปกิน
          แต่เดี๋ยวนี้มันไม่ใช่อย่างนั้น   ไม่มีใครคิดอย่างนั้น   ถ้านกมากินก็เอาปืนมา,  ถ้าคนมากินก็เอาปืนมา  หรือว่าจับไปส่งตำรวจ;  แสดงความแตกต่างกันมากในทางจิตใจ.  สมัยโน้นเขาทำอะไร เขาเผื่อผู้อื่นไว้เสร็จแล้ว,  เผื่อสัตว์อื่นไว้เสร็จแล้ว.  เดี๋ยวนี้ไม่มีใครคิดว่า  จะเผื่อผู้อื่นหรือสัตว์อื่น  ;  เพราะความเห็นแก่ตัว.   นี่ในระยะไม่กี่ปี  มันยังต่างกันอย่างนี้; แล้วคำนวณดูด้วยเหตุผล   มันก็ไม่มีทางจะผิด;  เพราะยิ่งไกลออกไป  มันก็ยิ่งมีระเบียบ  ประเพณีขนบธรรมเนียม  หรือศีลธรรมที่ทำจิตใจให้สะอาด  สว่าง  สงบ  มาก.
          นี้ถ้าดูผลของมันก็คือว่า   ในสมัยที่แล้วมา   มันไม่ยุ่งยาก  ลำบากเรื่องการเบียดเบียนมากเหมือนอย่างเดี๋ยวนี้;   เขานอนตามใต้ถุนเรือนก็ได้  นอนที่ไหนก็ได้มันปลอดภัย;  เดี๋ยวนี้นอนในห้องแน่นหนาก็ยังไม่ปลอดภัย.   กล่าวได้ว่า  เมื่อก้าวหน้าในทางวัตถุ  มันก็เกิดความเห็นแก่ตัวอย่างหลับหูหลับตา  ก็เลยมีผลเกิดขึ้นมาอย่างตรงกันข้ามจากการที่ไม่เห็นแก่ตัว.
          นี้เป็นตัวอย่างที่แสดงให้เห็นว่า   การมีศีลธรรม   กับการเจริญทางร่างกาย  ทางเนื้อหนังนี้   ไม่ใช่สิ่งเดียวกัน   สามารถจะแยกจากกันได้,   หรือสามารถจะทำให้มีพร้อม  ๆ กันก็ได้.แต่ต้องระวังในข้อที่ว่า   ถ้ามีความหลงใหลในทางวัตถุแล้วศีลธรรมมันก็ค่อย  ๆ หายไปเอง;  ถ้าจะเจริญกันในทางวัตถุแล้วก็จะต้องระวังให้มากสักหน่อย     อย่าให้ถึงกับทำลายเรื่องทางนามธรรมหรือทางจิตใจ                          ...   ...   ...   ...